Innovatieve kankergeneesmiddelen steeds minder beschikbaar in Nederland

‘‘Nederland loopt uit de pas met de rest van Europa. Door het strenge beleid in Nederland krijg je als kankerpatiënt niet meer altijd de behandeling die je nodig hebt. Daar moet iets veranderen.’’ Aldus Gijs Lunenborg, belangenbehartiger Innovatieve Geneesmiddelen bij NFK.

Het EFPIA Patiënten W.A.I.T. Indicatorenrapport 2023 biedt inzicht in de beschikbaarheid van innovatieve geneesmiddelen en de tijd die nodig is om deze voor patiënten beschikbaar te maken in heel Europa. In vergelijking met vorig jaar is te zien dat de beschikbaarheid van geneesmiddelen in Europese landen achteruit is gegaan. Nederland is daarin veruit een uitschieter, met een daling van 63% in 2022 naar 44% in 2023.

Sluisprocedure een noodzakelijk kwaad
Na beoordeling door het Europees Medicijn Agentschap (EMA), wordt op nationaal niveau besloten of het medicijn vergoed wordt binnen het basispakket. Als een medicijn niet in het basispakket zit, is het in Nederland niet beschikbaar voor patiënten. Elk land heeft daar eigen procedures voor en hanteert verschillende criteria. In Nederland kennen we de sluis; een procedure waarin middelen worden beoordeeld op hun toegevoegde waarde voor de patiënt en waarin er onderhandeld wordt over de prijs. Dat prijsonderhandelingen effectief zijn, blijkt uit het feit dat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gemiddeld tot een prijsreductie van 45% kan komen. Geld dat weer elders in de zorg van pas komt. De sluis is een noodzakelijk kwaad om de prijzen van geneesmiddelen omlaag te krijgen.

Onder druk van de stijgende kosten worden steeds meer middelen aan een extra beoordelingsstap en prijsonderhandelingen onderworpen. Opvallend is dat de periode voordat een medicijn beschikbaar is in Nederland, bijna een jaar duurt. Tijd die kankerpatiënten niet altijd hebben. 

Een voorbeeld hiervan is het sluisproces rondom tebentafusp, een middel voor mensen met oogmelanoom. Voor deze patiënten is al ruim twee jaar geen andere behandeling beschikbaar, terwijl de prijsonderhandelingen nog niet eens begonnen zijn. Nadat het middel was toegelaten door de EMA en in de sluis werd geplaatst, duurde het nog zestien maanden voordat de fabrikant een compleet dossier had ingediend. Inmiddels duurt het beoordelingsproces al tien maanden. Bij een middel als tebentafusp, met overduidelijke meerwaarde, zouden patiënten niet zo lang in de wacht mogen staan.

Toegang tot middelen met meerwaarde
NFK vindt dat patiënten toegang moeten hebben tot geregistreerde middelen met (potentiële) meerwaarde. We vinden het schokkend dat minder dan de helft van de door EMA goedgekeurde geneesmiddelen beschikbaar komt voor patiënten in Nederland. Het mag niet zo zijn dat middelen met meerwaarde voor patiënten niet of te laat beschikbaar komen.

Wij gaan graag met alle betrokken partijen in gesprek om samen tot een oplossing te komen.