De mentale impact van kanker

Het is maandagmorgen, en ik zit er weer: de wachtkamer van de huisarts. Op een gekke manier voelt het er vertrouwd: de speelgoeddinosaurussen op tafel en het schilderij dat altijd een beetje scheef hangt. Maar ik wil er niet zijn. Voor mijn gevoel zat ik de afgelopen jaren te vaak in wachtkamers voor bultjes, pijntjes en gekke plekken.

Sinds ik op 27-jarige leeftijd de diagnose kanker kreeg – meer dan tien jaar geleden – kamp ik met angstklachten. Ik ben geregeld bang dat de kanker terug is, dat ik nieuwe kanker heb, en – vooral – dat ik er dan te laat bij ben. Vrijwel altijd ben ik alert op signalen in mijn lichaam die kunnen wijzen op kanker. Op sommige dagen is de angst wat meer sluimerend aanwezig: als een knagend gevoel, en op andere momenten laait de angst in alle hevigheid op, met name rond controles, bij medische onderzoeken en bij onverklaarbare lichamelijke klachten of plekjes.

Veel mensen die leven met of na kanker kampen met mentale klachten of problemen, soms ook nog langere tijd na diagnose. Uit een Doneer Je Ervaring-peiling van NFK naar ‘zorgen en angst bij kanker’ blijkt dat de grote meerderheid (85%) van de mensen die kanker heeft (gehad) op enig moment zorgen of angst vanwege hun kanker ervaart. Deze gevoelens hebben bij 70% van hen een grote tot zeer grote negatieve impact op de kwaliteit van hun leven. Ook kampt een aanzienlijk deel van de mensen met of na kanker (20-25%) met depressieve gevoelens, stress en problemen met acceptatie van de ziekte, zo blijkt uit een andere Doneer Je Ervaring-peiling.

Vandaag is de dag van de mentale gezondheid, en vraag ik aandacht voor de mentale impact van kanker. In de eerste plaats bij zorgverleners, in de hoop dat zij angst en andere mentale klachten bij kanker (vroegtijdig) onderkennen. Dat angst op een bepaalde manier ‘normaal’ is na zoiets ingrijpends als een kankerdiagnose wil niet zeggen dat de impact hiervan op iemands leven niet heel groot kan zijn. Neem het serieus, maak het bespreekbaar en verken samen wat iemand kan helpen.

Daarnaast hoop ik dat mensen vaker in gesprek gaan over (hun) mentale gezondheid na kanker. Neem de tijd eens te vragen hoe het écht met iemand gaat, ook als iemand al wat langer na de diagnose is. Dat kan misschien spannend voelen, maar hulp begint bij luisteren en liefdevol aanwezig zijn.

En tot slot een hart onder de riem voor alle mensen die – net als ik – na kanker worstelen met donkere wolken in hun hoofd, omdat ze bang zijn om dood te gaan, opnieuw ziek te worden, hun dierbaren achter te laten of om welke reden dan ook. Je bent niet alleen. Het is niet vreemd of gek om angstig of somber te zijn na een kankerdiagnose, maar weet ook dat er zorg of ondersteuning is om je te helpen of te ondersteunen: van lotgenoten of van professionals.