Navigatie overslaan

Deze website maakt gebruik van cookies voor een optimale gebruikersbeleving. Lees onze cookieverklaring
Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties

Expertzorg

Con­cen­tra­tie van de kan­ker­zorg via IZA

Het Integraal Zorgakkoord (IZA) heeft als doel de zorg in Nederland te verbeteren en voor te bereiden op de toekomst.

Concentratie van de kankerzorg als onderdeel van het Integraal Zorgakkoord

Door de vergrijzing hebben steeds meer mensen zorg nodig, maar er zijn steeds minder mensen die de zorg kunnen verlenen. Om iedereen ook in de toekomst goede zorg te kunnen geven, betaalbaar en volgens de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen, moet de zorg anders worden georganiseerd. Die verandering is vastgelegd in het IZA. Voor de kankerzorg geldt dat de zorg meer wordt geconcentreerd.

NFK wil concentratie van zorg om expertzorg te realiseren

In de kankerzorg nemen de mogelijkheden voor diagnostiek en behandeling in hoog tempo toe. Dit alles heeft de kansen op overleven, langer leven en een goede kwaliteit van leven aanzienlijk verhoogd voor mensen met kanker in de afgelopen jaren. Echter, het heeft de zorg ook veranderd: diagnostiek en behandeling zijn complexer geworden, de juiste keuzes hierin maken, samen met de patiënt, vereist steeds meer klinische expertise van de betrokken artsen. 

De afgelopen jaren is er op initiatief van artsen al steeds meer specialisatie op aandoeningsniveau en daarmee ook concentratie op ziekenhuisniveau. Concentratie als gevolg van specialisatie. De ontwikkeling naar aandoeningspecifieke specialisatie ervaren wij als positief, omdat we zien dat hierdoor de behandelresultaten en de mogelijkheden voor overleven, langer leven en goede kwaliteit van leven toenemen.   

Via het IZA wordt geregeld dat ziekenhuizen bepaalde behandelingen vaak genoeg uitvoeren om zo de zorg per kankersoort op het allerhoogste niveau aan te kunnen bieden.  
 
NFK vindt het belangrijk dat ziekenhuizen investeren in expertzorg. Expertzorg betekent dat iedereen uit het multidisciplinaire team echt gespecialiseerd is in de betreffende kankersoort, dat het team actief aan wetenschappelijk onderzoek doet, dat het ziekenhuis alle zorg biedt die nodig is voor deze kankersoort en dat het team de zorg continu evalueert en innoveert. Voor dit alles moet je voldoende patiënten zien en behandelen. Voor de kankerzorg betekent dit dat deze minder versnipperd moet worden over de ziekenhuizen en dus meer concentratie in minder ziekenhuizen. Wij vinden het belangrijk dat je als patiënt zeker weet dat de arts die tegenover je zit weet wat de nieuwste inzichten zijn en wat de beste zorg voor jou is. Samen met patiëntenorganisaties strijden wij ervoor dat elke patiënt deze expertzorg krijgt.  

Niet alle kankerzorg in alle ziekenhuizen

Het is onvermijdelijk dat door deze concentratie van zorg niet iedere kankerpatiënt meer in alle ziekenhuizen terecht kan. Dit is overigens al het geval voor veel vormen van kanker. Wij strijden ervoor dat mensen met kanker de toegang krijgen tot de best mogelijke zorg in alle facetten, dus van diagnostiek, tot behandeling tot ondersteunende zorg en nazorg. Het is fijn als dit op zoveel mogelijk plekken beschikbaar is. Maar helaas kan dat niet altijd. En het is onze taak dit uit te leggen aan (toekomstige) patiënten.  
 
Hieronder geven wij het antwoord op vragen die ons gesteld zijn hierover. 

Alle partijen hebben in 2022 in het Integraal Zorgakkoord bekrachtigd dat men de zorg toekomstbestendig wilde organiseren zowel met het oog op kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid. Voor de complexe zorg, zoals de oncologie, is hierbij gekozen voor het sturingsinstrument van volumenormen. Vanuit NFK weten en vinden wij dat volume geen garantie is op kwaliteit en expertzorg, maar dat je wel volume nodig hebt om expertzorg te kunnen realiseren. De volumenormen zijn via een zeer zorgvuldig proces tot stand gekomen in een samenwerking tussen alle betrokken, landelijke partijen. Alles over het proces is te lezen in de officiële documenten die hierover zijn gepubliceerd door het Zorginstituut Nederland: Naar passende oncologische- en vaatchirurgische zorg - Proces naar vaststelling normen tranche 1 | Publicatie | Zorginstituut Nederland. 

Er zijn veel ontwikkelingen op het gebied van systeemtherapie, de verzamelnaam voor chemotherapie, immunotherapie, doelgerichte therapie en hormoontherapie. Deze ontwikkelingen bieden steeds meer patiënten extra kansen op langer leven. Deze ontwikkelingen maken deze zorg voor een groot deel ook complexer. Deze complexiteit gaat over de volgende onderdelen: 

  • de benodigde diagnostiek (bijvoorbeeld het kijken naar DNA-afwijkingen) en de beoordeling daarvan; 
  • het bepalen van de mogelijke behandellijnen en het goed bespreken van deze lijnen met patiënten (alle mogelijke positieve en negatieve gevolgen op zowel de korte als de lange termijn); 
  • het tijdig signaleren van bijwerkingen (die door nieuwe middelen nieuwe gedaantes aannemen, waarvoor artsen en verpleegkundigen veel ervaring moeten opdoen om deze tijdig en adequaat te herkennen); 
  • het adequaat behandelen van bijwerkingen; 
  • het bepalen wanneer een behandeling voor de betreffende patiënt mogelijk geen zin meer heeft; 
  • het bepalen van eventuele andere behandellijnen en het voeren van het gesprek hierover met de patiënt.

Dit alles vraagt van de betrokken artsen en verpleegkundigen veel investering en klinische ervaring om deze zorg naar de hoogste standaard uit te voeren, nu en in de toekomst. En dat gunnen wij álle mensen met kanker. Dit betekent dat niet alle zorg geleverd kan worden in het ziekenhuis waar men als eerste binnenkomt. Dit is overigens voor veel kankerzorg al zo, ook bij systeemtherapie. Mensen met een uitgezaaide melanoom kunnen in Nederland sinds zo’n 10 jaar in 14 ziekenhuizen terecht. Dit gebeurde destijds vanwege de introductie van immunotherapie voor melanoom. Patiënten hebben door de nieuwe geneesmiddelen én door de gespecialiseerde centra, die samen veel wetenschappelijk onderzoek (trials) uitvoeren, veel betere overlevingskansen gekregen. Ditzelfde geldt voor mensen met een bepaalde vorm van (uitgezaaide) longkanker. Ook zij kunnen maar in een zevental ziekenhuizen terecht, maar hebben nu gelukkig veel meer kans op langer leven. Voor systemische therapie zien wij op allerlei manieren dat patiënten baat hebben bij ziekenhuizen met veel ervaring en veel expertise. Tegelijkertijd zijn in het kader van IZA ook voorwaarden voor Shared Care ontwikkeld. Dit betekent dat ziekenhuizen met lage patiëntaantallen intensief gaan samenwerken en alle patiënten gezamenlijk bespreken, waardoor zij kunnen profiteren van de expertise in grotere, in die aandoening gespecialiseerde ziekenhuizen. Op deze manier kunnen patiënten desgewenst in ziekenhuizen terecht die niet aan de volumenormen voor systeemtherapie voldoen. We zien in de praktijk dat hierdoor veel ziekenhuizen systeemtherapie blijven aanbieden voor veel kankersoorten.

Er is zeker veel aandacht voor deze groep patiënten, feitelijk voor alle burgers. Vanuit NFK hebben wij vrijwel alle mogelijke gevolgen van concentratie in kaart gebracht via onze peilingen, zoals is te lezen in ons Rapport ‘Concentratie en spreiding van oncologische zorg: wat vinden mensen met kanker?’. We onderzochten de ervaringen met en wensen voor alle facetten rondom reizen voor kankerzorg, zorg op afstand (zoals locatiekeuze en digitale zorg) en we monitoren ziekenhuizen op een patiëntvriendelijke organisatie van de zorg, zoals zoveel mogelijk afspraken op één dag plannen en goed rekening houden met wensen van patiënten. Hoewel de reisbereidheid onder mensen met kanker groot is, weten we ook dat reizen niet voor álle mensen met kanker goed mogelijk is. Wij maken ons er dan ook hard voor dat de gevolgen die concentratie kan hebben voor patiënten, goed worden opgevangen. De bestaande regeling zittend ziekenvervoer, die er door NFK voor kankerpatiënten is gekomen, moet meer aandacht krijgen en waar nodig worden uitgebreid. We hebben actief meegeschreven aan het model voor Shared Care, waardoor systeemtherapie voor heel veel kankersoorten in heel veel ziekenhuizen beschikbaar blijft. Daarnaast zetten we ons in om afspraken en onderzoeken zoveel mogelijk op één dag te laten plannen.  

Daar waar het voor mensen gaat knellen is het van groot belang dat er oplossingen komen. Dat hier aandacht voor is en blijft, kunnen wij niet alleen. Wij zijn in nauw contact met cliëntenraden van ziekenhuizen. Zij kunnen ons voeden met wat er precies in hun ziekenhuis leeft en zij zijn in de mogelijkheid om mee te helpen beleid goed vorm te geven, bijvoorbeeld in hun adviesrol naar de Raad van Bestuur. Beleid dat ervoor kan zorgen dat, daar waar het op welke manier dan ook knelt voor patiënten, er passende oplossingen worden gerealiseerd.

Gerelateerde informatie

Meer weten? Neem contact op met Irene Dingemans