Beroepsziekten, de lange weg van de kankerpatiënt naar erkenning

Asbest. Het klinkt als een term uit een ver verleden. Mede dankzij de door het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) gepubliceerde ‘Kankeratlas’ staat het weer prominent op de kaart. Op specifieke plekken op de kaart (zie afbeelding) wel te verstaan. Zo is de kans op asbestkanker (mesothelioom) in (oude) industriegebieden soms wel twee keer zo groot. Wijlen Leon Widdershoven (Asbestslachtoffers Vereniging Nederland) streed een groot deel van zijn leven voor meer erkenning voor patiënten met astbestkanker, en aansprakelijkheid van werkgevers. Maar hoe vinden patiënten de weg naar erkenning?

Leon Widdershoven en zijn strijd voor meer erkenning van stoffengerelateerde beroepsziekten

Als voorzitter van de Asbestslachtoffers Vereniging Nederland (AVN) wist Leon Widdershoven het al decennialang: onder bepaalde omstandigheden is werken levensgevaarlijk. Op 19 januari jl. overleed Leon geheel onverwacht. Naast veel verdriet bij de nabestaanden, zorgt het overlijden van Leon voor een groot gemis voor de AVN en NFK. Als belangenbehartiger voor NFK ben ik erg dankbaar voor de (helaas te korte) tijd die ik met Leon mocht optrekken in zijn strijd.

Welke strijd is dit, en waarom is die vaak oneerlijk?

Doordat symptomen van mesothelioom zich gemiddeld pas veertig jaar na aanraking met asbest tonen, is deze strijd voor erkenning en aansprakelijkheid vaak oneerlijk. Een korte levensverwachting na diagnose, in combinatie met lange juridische procedures, zorgen daarbij voor veel extra leed bij de getroffenen en hun naasten. Werkgevers erkennen hun verantwoordelijkheid vaak niet, zo blijkt uit juridische procedures uit het verleden.

De goede weg lijkt ingeslagen maar vergt goede navigatie

Toch is er ook goed nieuws rond erkenning van stoffengerelateerde beroepsziekten. In november 2022 werd door de NS excuses aangeboden aan onderhoudsmedewerkers die jarenlang met de ziekteverwekkende chroom-6-verf werkten. Het lijkt een afslag naar de goede weg (of in dit geval 'het juiste spoor') van erkenning. In de schaduw van de excuses rondom chroom-6 werd in 2022 het Instituut Slachtoffers Beroespsziekten door gevaarlijke Stoffen (ISBG) opgericht.

NFK in actie: uitbreiding Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB-regeling)

Het ISBG speelt een sleutelrol in de uitvoering van de TSB-regeling, die sinds 1 januari 2023 van kracht is. De regeling is voor mensen die door hun werk longkanker door asbest, allergische beroepsastma of CSE (schildersziekte) opliepen, en voorziet in een tegemoetkoming voor deze groepen werknemers/patiënten.

NFK zit in de cliëntenraad van het ISBG en neemt namens die raad plaats in de Raad van Advies van het Instituut. Naast het doel om de aanvragen zo goed en snel mogelijk te laten verlopen, pleiten we voor een uitbreiding van de regeling met een stuk meer (kanker)diagnoses, zodat meer patiënten gebruik kunnen maken van de regeling, die naast een financiële tegemoetkoming zorgt voor wat voor velen het belangrijkste is: erkenning voor het feit dat hun ziekte het gevolg is van het werk dat zij deden.

Patiënten moeten de weg naar erkenning kunnen vinden

Het is belangrijk dat patiënten de weg naar de regelingen en instituten weten te vinden. De rol van zorgprofessionals is hierbij essentieel. Zij dienen allereerst signalen van mogelijke beroepsziekten te herkennen, om patiënten vervolgens te kunnen wijzen op beschikbare regelingen rondom de erkenning en tegemoetkoming. Hiervoor zijn een goed gesprek met de patiënt en kennis van de beschikbare regelingen van groot belang. Meer informatie voor zorgprofessionals is te vinden op de ISBG-website.

Preventie naast erkenning

Maar liefst een op de zes werknemers loopt nog steeds het risico om ziek te worden omdat zij op het werk te maken hebben met gevaarlijke stoffen. Dit zou in 2023 toch niet meer zo mogen zijn. Naast het streven naar erkenning, blijven we ons als NFK ook inzetten voor betere preventie en een veilige werkomgeving, met als einddoel geen kanker meer door werk.